Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Niekiedy rodzice nie mają odpowiednich kompetencji wychowawczych lub z różnych przyczyn nie są w stanie zajmować się dzieckiem w sposób odpowiedzialny. W takiej sytuacji sąd może orzec o ograniczeniu władzy rodzicielskiej, by zadbać o dobro dziecka i ochronić je przed zagrożeniami związanymi z nieodpowiednią opieką nad małoletnim. Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej? Kiedy rodzice mogą zostać jej pozbawieni?
- Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej?
- Ograniczenie a pozbawienie władzy rodzicielskiej
- Dobro dziecka to podstawa
- Jakie są przesłanki do ograniczenia władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie praw rodzicielskich lub pozbawienie praw rodzicielskich to dwa sposoby, by ochronić dziecko przed nieodpowiedzialnym działaniem rodziców lub przed ich niewydolnością wychowawczą związaną np. z poważną chorobą. Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej zawsze musi być orzeczone przez sąd, gdyż tylko taki wyrok pozwala zapewnić małoletniemu odpowiednią opiekę w rodzinie zastępczej lub innej instytucji. Dowiedz się więcej o ograniczeniu władzy rodzicielskiej.
Czym jest ograniczenie władzy rodzicielskiej?
Ograniczenie władzy rodzicielskiej może być orzeczone wobec obojga rodziców lub jednego z nich. Matka i ojciec otrzymują taki wyrok, gdy oboje rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej. Z kolei orzeczenie tego typu wobec jednego z rodziców często pojawia się w przypadku rozwodów z orzeczeniem o winie, np. z powodu alkoholizmu ojca lub porzucenia dzieci przez matkę, która wyjechała za granicę. Jednocześnie trzeba pamiętać, że ograniczenie to nie to samo co pozbawienie praw rodzicielskich.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej polega na ograniczeniu swobody rodzica w sprawowaniu opieki nad dzieckiem. W zależności od formy tego ograniczenia, dana osoba traci pełną samodzielność w podejmowaniu decyzji dotyczących wychowania potomstwa. Zakres zmian jest uzależniony od konkretnej sytuacji, jednak zawsze priorytetem jest dobro dziecka, które stanowi główny powód podjęcia takich działań. Ważne jest, aby nie traktować tego jako kary dla rodzica – to środek konieczny dla zapewnienia bezpieczeństwa małoletniego oraz wsparcia zarówno dziecka, jak i rodzica w prawidłowej opiece.
Ograniczenie a pozbawienie władzy rodzicielskiej
Pozbawienie praw rodzicielskich ma zdecydowanie poważniejsze konsekwencje niż samo ich ograniczenie. Do pozbawienia praw rodzicielskich może dojść, gdy rodzic nadużywa swojej władzy, zaniedbuje obowiązki lub gdy trwałe przeszkody uniemożliwiają mu sprawowanie opieki nad dzieckiem. Do takich przeszkód należą sytuacje takie jak: choroba, wyjazd za granicę i odbywanie kary pozbawienia wolności. Co ważne, wcześniejsze ograniczenie władzy rodzicielskiej nie jest konieczne do jej całkowitego pozbawienia.
Jednocześnie utrata praw rodzicielskich nie oznacza automatycznej utraty prawa do kontaktu z dzieckiem, chyba że sąd zdecyduje inaczej. Nie zwalnia także rodzica z obowiązku alimentacyjnego. Brak władzy rodzicielskiej wyklucza możliwość decydowania o sprawach dziecka, zarządzania jego majątkiem oraz reprezentowania go przed różnymi instytucjami. Jeśli jednak przyczyna pozbawienia ustanie, rodzic może złożyć wniosek o jej przywrócenie. Sąd rozpatruje wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej na zasadach podobnych jak w przypadku ich wcześniejszego ograniczenia.
Dobro dziecka to podstawa
Ograniczenie i odebranie władzy rodzicielskiej ma miejsce, gdy zachowanie rodzica w jakikolwiek sposób zagraża bezpieczeństwu dziecka. Sąd zawsze powinien mieć na uwadze dobro dziecka, które zawsze powinno otrzymywać odpowiednią opiekę. Bez względu na przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskiej małoletni powinien mieć zapewnione bezpieczeństwo, w szczególności w przypadku, gdy jest ofiarą przemocy ze strony rodziców. Gdy dobro dziecka rzeczywiście jest zagrożone w wysokim stopniu, małoletni może trafić do placówki interwencyjnej, a dopiero w późniejszym czasie sąd może wydać odpowiednie orzeczenie, które pozbawi rodziców praw do decydowania o wychowywaniu dziecka.
Jakie są przesłanki do ograniczenia władzy rodzicielskiej?
Przyczyny ograniczenia władzy rodzicielskiej zawsze wynikają z konieczności ochrony dobra dziecka. Do najczęstszych powodów należy przemoc fizyczna lub psychiczna wobec dziecka, gdyż jest to działanie silnie destrukcyjne. Przemoc fizyczna może doprowadzić do trwałego uszczerbku na zdrowiu małoletniego, a w skrajnych przypadkach do śmierci. Ponadto różne sposoby ograniczenia władzy rodzicielskiej są stosowane, gdyż w rodzinie występuje systematyczne zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich, uzależnienie od alkoholu lub narkotyków i wykorzystywanie dziecka w celach seksualnych.
Ograniczenie władzy rodzicielskiej w każdym z wymienionych przypadków może dotyczyć nie tylko jednego z rodziców. W niektórych sytuacjach sąd może uznać, że oboje rodzice nie są w stanie właściwie sprawować opieki nad dzieckiem, co skutkuje ograniczeniem władzy rodzicielskiej dla obojga. Po orzeczeniu żadne z nich nie może samodzielnie decydować w istotnych sprawach dziecka, a pełną opiekę nad nim przejmuje opiekun prawny.
